Wie omstreeks 1880 tussen de lage vissershuisjes door het dorpje liep,
kon alle geluiden van het dagelijkse leven afzonderlijk horen. Hier ontbrak
nog de kluwen van lawaai, waarin later de meeste geluiden zouden worden
vermengd. De oren van de mensen waren nog niet afgestompt. De neuzen evenmin.
Er viel in het oude duindorpje het een en ander te ruiken, want de nering
stonk: vooral naar vis en teer. Pas later zouden ook die verschillende
geuren oplossen: in uitlaatgas.
En de ogen? Omstreeks 1880 was er meestal weinig te zien langs de Noordzeekust
bij Scheveningen. Wie de moeite nam het Seinpostduin, het hoogste duin
in de omgeving, te beklimmen, zag vooral zee, en als hij het wijde water
de rug toekeerde: duinzand. Eén man kon hier urenlang naar kijken.
Dat was de bekende schilder Hendrik Willem Mesdag, een eigenwijze burgerheer,
die een geheide carrière bij het bankbedrijf van zijn vader had
ingeruild voor het ongewisse schilderen van zeetaferelen.
Hele dagen observeerde Mesdag ter plaatse mensen, dieren en dingen ten
behoeve van zijn kunst. Eenmaal het hoge Seinpostduin opgeklommen, zag
hij aan de ene kant het eigenlijke dorpje zich uitstrekken: verweerde
rode en bruine bakstenen tussen het groen en geel van half begroeide,
golvende duinen. In de verte waren bij helder weer hoge torens zichtbaar
van de stad 's-Gravenhage, maar tussen dorp en stad lag een royale groenstrook
met grazende koeien.
Een smalle klinkerweg met enkelsporige rails voor de paardetram uit 's-Gravenhage
liep aan de andere kant naar het noorden. Deze route eindigde in de duinen
bij het badhuis. Aan beide zijden van de weg stonden enige grote huizen,
gedeeltelijk los van elkaar opgetrokken in bepleisterd steen. Een paleisje
met speelse zuiltjes. Een hotel. Tezamen met het badhuis vormden deze
gebouwen de kern van de badplaats, het 'andere', mondaine Scheveningen.
In de ogen van Mesdag was dit alles belangrijk en toen het Seinpostduin
bedreigd werd door bouwplannen, protesteerde hij krachtig maar tevergeefs.
Daarop besloot de schilder tot het creëren van zijn beroemde panorama,
het grootste in zijn soort van de wereld. Mesdag schilderde realistische
kunst: een 14 m hoog doek met een omtrek van 120 m. Weldra stond alles
op het wijde linnen in vakkundig perspectief.